Dyrektywa o sygnalistach reguluje kwestie związane z ochroną osób zgłaszających naruszenia prawa na terenie całej UE w zakresie nieujętym w przepisach sektorowych. Obowiązek przyjmowania przez pracodawców zgłoszeń dotyczących naruszeń prawa nie jest nowy, szczególnie w instytucjach finansowych. Instytucje obowiązane zostały wskazane w ustawie z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu jaki podmioty, które wewnętrznie powinny uregulować status sygnalisty.
Dyrektywa o sygnalistach zobowiązała wszystkie kraje członkowskie do wyprowadzenia stosownych przepisów krajowych do 17.12.2021 r. Niestety nie wszystkie kraje wywiązały się z tego obowiązku. Również w Polsce czekamy na ustawę o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa.
Czy w związku z brakiem przepisów krajowych sygnalista jest w Polsce chroniony?
Pomimo braków ustawy krajowej regulującej kwestie zgłaszania naruszeń zgłaszający nie zostaje bez prawnej ochrony. Zgłaszający może zawsze powołać się na dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z dnia 23 października 2019 r regulującej kwestie ochrony sygnalisty.
Zapisy dyrektywy tylko w niewielu punktach dają dowolność krajom członkowskim przy tworzeniu własnych ustaw. Duża część wytycznych – w szczególności dotyczących wewnętrznych kanałów zgłoszeniowych – zostanie w przepisach krajowych skopiowana. W takim kierunku poszedł również polski ustawodawca, co widać w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów.
Kto musi wdrożyć wymagania zawarte w dyrektywie?
Podmioty publiczne i podmioty prywatne zatrudniające co najmniej 50 pracowników zobowiązane są do wdrożenia wymagań zawartych w dyrektywie i zapewnienia kanału zgłoszeniowego np. https://sygnalista24.info/. Dla podmiotów z branży finansowej oraz podlegających pod przepisy z zakresu bezpieczeństwa transportu i ochrony środowiska nie obowiązuje limit pracowniczy. Również podmioty z sektora medycznego mogą zostać zobowiązane przez ustawodawcę krajowego do wdrożenia wymagań bez względu na liczbę pracowników. Przepisy wewnętrzne można także wprowadzić dobrowolnie.
Kto może być sygnalistą?
Zgłaszającym naruszenia może zostać każdy pracownik, również były, który wszedł w posiadanie informacji na temat nieprawidłowości. Dodatkowo takiego zgłoszenia może dokonać osoba związana z danym podmiotem umową cywilnoprawną jako wykonawca, podwykonawca, dostawca. Może to być również wolontariusz i stażysta. Co ważne – osoba ta musi być podwiązana z organizacją w kontekście związanym z pracą.
